Het Synodale proces: De bisschoppensynode in Rome 26 oktober 2024
Vanuit onze parochies Heilige Geest en De Goede Herder hebben we twee keer bijgedragen aan de Bisschoppensynode in Rome door de verslagen van geloofsgesprekken in te sturen. We konden veel gedachten terugvinden in het document waarin de oogst van de parochies uit Nederland was samengevat. Het viel niet mee om de Synode goed te volgen, maar inmiddels ligt er toch echt een document.
Toch lijkt de Synode een revolutie in de kerk. Bij deze bisschoppensynode was een kwart van de gelijkberechtigde sprekers leek. In de gesprekken tijdens de Synode leerden de bisschoppen luisteren en stil zijn als vrouwen hun ervaringen vertelden. Ook bisschoppen die tegen de Synode op zagen – en dat waren er toch nog wel wat – veranderden na een paar ontmoetingen van hart en gedachten. Op zaterdag 26 oktober stemden 369 synodeleden in met een document van 150 voorstellen. De Paus heeft beloofd niet meer met een eigen stuk over deze Synode te komen. Hij heeft dit slotdocument in zijn geheel aanvaard en het zo de status van leergezag toegekend. Alle voorstellen zullen besproken blijven worden en op den duur ook worden goedgekeurd. Dat betekent onder andere dat er voortaan altijd leken – vrouwen en mannen – bij toekomstige synodes betrokken zullen worden. Vanaf nu praten gewone gelovigen – vrouwen en mannen – mee in het bestuur van de kerk. Dat Synodale proces moet afdalen naar bisdommen en parochie. Daar zullen in alle gemeenschappen pastorale, diaconale en liturgische raden moeten komen. Ook gemeenschapsopbouw, catechese, toerusting en vorming zullen het werkterrein van geschoolde en gevormde leken zijn. Het ligt aan de bisschoppen en pastores of zij parochianen ervan kunnen doordringen dat hun stem in de kerk telt en dat zij hen ook verantwoordelijkheid toe bedelen. Juist nu het aantal priesters minder wordt, is het belangrijk dat parochianen hun parochie zelf meer gaan dragen.
Drie revolutionaire punten:
- Medeverantwoordelijkheid van leken wordt verplicht.
- De kerk hoeft niet vanuit één centrum bestuurd te worden. Werelddelen, landen, bisschoppenconferenties kunnen andere vormen van kerk zijn beleven. In liturgie, pastoraal en misschien ook in de moraal.
- De bisschoppen moeten hun aansprakelijkheid en transparantie regelen. Naast de kwestie van het seksueel misbruik zijn er ook financiële problemen. Het belangrijkste is het welzijn van de gelovigen.
Ook kwesties die nog niet geregeld kunnen zijn omdat er nog gestudeerd moet worden, kunnen niet meer van de gesprekstafel verdwijnen. De toelating van vrouwen tot het (diaken)ambt, de zegening van homoparen, de pastorale houding jegens gescheiden mensen. Er is geen weg terug: dit blijven gespreksonderwerpen!
De resultaten van de Synode
In oktober was er in Rome een Synode. Een vergadering van 364 personen. Allerlei onderwerpen zijn besproken, maar toen het rapport werd gepresenteerd was er ook teleurstelling. Had het niet concreter gekund? Toch zijn er wel degelijk resultaten.
Allereerst waren er niet alleen bisschoppen, maar ook religieuzen en leken, waaronder een aantal zeer gekwalificeerde vrouwen. Dat is nieuw. Vervolgens is er tijdens de gesprekken een methode gevolgd, met aandacht voor ‘goed luisteren’ naar de ander en naar Gods Geest; een methode waarover veel deelnemers enthousiast waren. De plaats van de vrouw in de kerk zal na deze synode belangrijker worden, mogelijk gaat zelfs het diakenambt open voor vrouwen. Het rapport dat er nu ligt, is een tussenrapportage. Het wordt vervolgd in oktober 2024 en zal uitmonden in een document dat aan de Paus wordt gegeven. De Paus zal deze bevindingen teruggeven in een zogenaamde Apostolische Exhortatie.
In het tussenrapport werd met geen woord gerept over de acceptatie van gelovigen uit de LHBTI-gemeenschap. Teleurstellend. En toch, naar aanleiding van een vraag van de Braziliaanse bisschoppen, verscheen begin november een tekst van de Congregatie voor de Geloofsleer dat ook trans-personen in onze kerk gedoopt kunnen worden, evenals jongeren die onzeker zijn over hun identiteit. Kortom, de kerk is volop in transitie naar luisterbereidheid, openheid en inclusiviteit.
Een volgende stap in het Synodaal Proces
7 februari 2023
De Rooms Katholieke Kerk maakt een Synodaal Proces door. Dat betekent dat iedereen in de kerk is uitgenodigd om deel te nemen aan een gesprek over ons geloof: ons vieren, onze dialoog met de samenleving en onze zending. Het doel van het synodaal proces ligt niet aan het eind van de weg, maar vooral onderweg. Het proces dat de Paus in gang wil zetten, begint in de parochie, op de werkvloer, op straat: luisteren naar het Evangelie, luisteren naar elkaar, luisteren naar de Heilige Geest.
In onze parochies hebben we m.n. in 2022 via meerdere geloofsgesprekken en brieven meegedaan. Het belang van onze deelname aan het proces klinkt mee in de verschillende rapporten. Net zo belangrijk is dat we zelf synodaal kerk willen zijn.
Stappen in het proces
Op 31 maart 2022 verzonden we het verslag van het Synodaal Proces in onze parochies naar het Bisdom U vindt het verslag zoals we dat aan het Bisdom hebben toegestuurd . Een maand later kwam een kleine werkgroep uit het Bisdom met een samenvatting van alle reacties uit het Bisdom en op 15 augustus 2022 verstuurden de bisschoppen van Nederland een gezamenlijk document uit de Nederlandse Kerkprovincie. En opvallend genoeg: hierin waren veel geluiden vanuit onze parochies nog steeds herkenbaar https://www.rkkerk.nl/wp-content/uploads/2022/08/220815-Synodaal-proces-in-Nederland-nationale-synthese-DEF.pdf.
En nu een Europese vergadering
Op 27 oktober jongstleden heeft het ‘Secretariaat van de Bisschoppensynode’ een werkdocument opgesteld. Het is een werkdocument voor ons continent en het draagt de naam ‘Vergroot de ruimte van je tent’. Het document noemt de vele uitdagingen van de kerk bij naam en dringt onder andere aan op meer inclusiviteit. De Europese vergadering vindt plaats in Praag, van 5 tot 12 februari 2023. De bedoeling van deze vergaderingen is om de afgelegde weg goed te overzien en te wegen. De reacties zullen weer verwerkt worden.
De Paus geeft veel aandacht aan de eigen vragen en de eigen kleur van elk continent. Inmiddels kunnen we ook uitkijken naar de laatste fase: de zestiende Algemene Vergadering van de Bisschoppensynode in het Vaticaan in oktober 2023 met het thema: ‘Voor een synodale kerk: gemeenschap, participatie, missie’. De Paus hecht zoveel waarde aan het hele proces dat het niet met de bijeenkomst van 2023 zal worden afgerond. Hij heeft inmiddels voor oktober 2024 een vervolgbijeenkomst gepland.
Rob van Uden, teamleider
